Làm quen với Linux nha!

THE LINUX OPERATING SYSTEM : AN INTRODUCTION

1. Định nghĩa hệ điều hành

- Hệ điều hành là một chương trình phần mềm quản lý phần cứng, tài nguyên, hệ thống ..v.v. giữa hệ thống và người dùng.

2. Chức năng của hệ điều hành

- Chuyển các thao tác sang mã máy
- Điều khiển yêu cầu về bộ nhớ
- Điều khiển giao tiếp giữa thiết bị và CPU
- Quản lý tài nguyên hệ thống
- ....

3. Phân biệt hệ điều hành

- Có nhiều tiêu chí để phân biệt hệ điều hành nhưng tiêu chí thường được nhắc đến nhất là Đơn người dùng và Đa người dùng ( Single OS - Multi OS ).
- Tiêu biểu cho Single là DOS của Microsoft
- Multi OS có rất nhiều ..ví dụ như Win NT,Win 2000 server, 2003 server, Linux .v.v.

> Chú ý, cần xác định rõ đa người dùng tức là trong một thời điểm nhất định, có từ 2 người dùng trở lên sử dụng trên 1 hệ điều hành của 1 máy ( Không phải là log-out acc này và log-in bằng acc kia ).

- Với hệ điều hành đa người dùng, ta chia làm 2 loại là dumb và smart
+ Dumb : Người dùng chỉ cần màn hình và bàn phím, kết nối với máy chủ qua một bộ chia ( giá thị trường Hà Nội là 210.000 VBD/bộ - 4 cổng )
+ Smart : Có thể sử dụng thêm các thành phần khác như CPU,Harddisk .v.v

4. Lịch sử Linux

- Có thể tóm lược sơ qua như sau, Linux được viết lần đầu tiên vào năm 1991 bởi Linus Torvalds, một sinh viên của trường Đại Học Helsinki, Finland. Ông đã viết những dòng source code đầu tiên của kernel (nhân) và đặt tên là Linux.Sau đó ông đưa nhân này lên trên mạng cho mọi người dùng thử, kiểm tra lỗi, fix lỗi và ...bình phẩm. Và sau một thời gian dài, đã có rất nhiều những phiên bản của Linux ra đời trên thế giới bởi vì trên hết, nó ..free
- Ở Việt Nam, tính đến thời điểm này, có site vnlinux.org là support ổn định về Linux. Họ cũng đã cho ra đời 1 số phiên bản. Có lẽ những người dùng Linux ở Việt Nam đều không xa lạ gì với VietKey Linux, một phiên bản Linux đã từng được giải cao trong cuộc thi Trí Tuệ Việt Nam - Đáng tiếc nó mới chỉ dừng lại ở việc ... việt hóa các ứng dụng..

5. Đặc điểm của Linux

- Đa người dùng
- Time-sharing ( Thực ra, các chương trình không phải chạy song song đồng thời cùng lúc,nó chạy theo dạng ngắt quãng, ví dụ như 1/1000 của giây đầu tiên chạy chương trình A, 1/1000 tiếp theo của giây đó sẽ chạy chương trình B -> Nó làm cho ta có cảm giác 2 hay nhiều chương trình cùng chạy đồng thời )
- Multitasking ( Đa nhiệm - Làm nhiều việc cùng lúc, không như hệ điều hành DOS - đơn nhiệm )
- Virtual Memory ( bộ nhớ ảo ) : Nó là một phần của bộ nhớ vật lý , tuy nhiên, Linux hỗ trợ vấn đề sử dụng bộ nhớ vật lý để làm bộ nhớ ảo cho RAM ( hay còn được biết đến với cái tên SWAP )
- Shared Libraries : Các thư viện động của Linux ( tương tự với *.dll - dynamic library link - trong Win )
- POSIX-Compliance : Hỗ trợ hầu hết các thành phần cơ bản của hệ thống Unix.
- Samba : Hỗ trợ khả năng "connect" giữa Win và Linux. Bạn có thể xem thêm tài liệu về SAMBA tại đây ==>[You must be registered and logged in to see this link.]

6. Kiến trúc của Linux



7. So sánh giữa Linux và Unix

- Linux được phát triển nhưng vẫn giữa các đặc tính và theo mô hình của Linux, ở một khía cạnh nào đó, có thể coi Linux như một version khác của Unix.
- Điểm khác biệt lớn nhất giữa Linux và Unix là ở ..giá cả. Linux thì Free còn Unix thì mất tiền
- Linux cũng như Unix, có thể làm việc với nhiều ngôn ngữ lập trình như C, C++, FORTRAN, Pascal, và các ngôn ngữ kịch bản như Per, Python .v.v.
- Với các gói cài đặt thêm, Linux có thể làm việc với Apache để làm Webserver ..và tất nhiên, tất cả đều miễn phí.

- Hệ điều hành Unix cần tối thiểu 500mb ổ cứng còn trống nhưng Linux thì nhẹ nhàng hơn, chỉ cần 150Mb trống và 8Mb RAM là đủ để chạy.

8. Các "Distributor" của Linux

- Linux do đặc tính miễn phí nên được rất nhiều người, tổ chức ... phát triển, tính đến thời điểm hiện tại đã có khá nhiều phiên bản khác nhau. Chúng ta có thể kể đến ở đây một vài phiên bản nổi tiếng như :

+ Red Hat

- Red Hat là một phiên bản khá nổi tiếng của Linux, nó có rất nhiều version ...6,7,8,9 ..v..v Từ version 10 trở đi, Red Hat đổi thành Fedora Core 1. Dòng Red Hat chính thức được thương mại hóa với Red Hat Enterprise.
Bạn có thể tìm kiếm thêm thông tin tại : [You must be registered and logged in to see this link.]

+ Mandrake

- Mandrake được nhiều người Việt Nam sử dụng bởi tính thân thiệt của sản phẩm, với hơn 2300 phần mềm và sự hỗ trợ đầy đủ từ phía phát hành.
Bạn có thể tìm kiếm thêm thông tin tại : [You must be registered and logged in to see this link.]

+ Debian

- Debian là một trong những phiên bản sớm nhất của Linux, nó lên đến 8000 package .. Với bản cài đặt nhỏ gọn, chỉ tốn có 100mb .. Nhưng với bản full đầy đủ, nếu burn ra đĩa CD thì con số lên đến .... 16 đĩa CD...
Bạn có thể tìm kiếm thêm thông tin tại : [You must be registered and logged in to see this link.]

+ SuSE

- SuSE là một phiên bản của người Đức phát triển. nó hỗ trợ người dùng tương đối tốt.Là phiên bản sử dụng StarOffice (Private Edittion) và Word Perfect(Private Edittion).
Bạn có thể tìm kiếm thêm thông tin tại : [You must be registered and logged in to see this link.]

+ Slackware

- Slackware là một phiên bản khá phổ biến của Linux.Nó xây dựng trên nhân kernel 2.4 và thư viện GNU C 2.3.2(libc6). Phiên bản này cài đặt rất dễ dàng.
Bạn có thể tham khảo thêm thông tin tại : [You must be registered and logged in to see this link.]

....

Còn rất nhiều phiên bản khác của Linux, nếu muốn tìm hiểu thêm, các bạn có thể lên google, tìm kiếm với từ khóa "Distributors of Linux"
1
• MultiQuote
• Reply
#2 Webmaster
•
• Just another Member
•
• Group: [Root]Tổng điều hành
• Posts: 2,135
• Joined: 20-April 08
• Gender:Male
• Lớp/Khóa: G1 / 01-04
• Giới tính: Nam
• Tên thật::Bùi Hoài Nam
Posted 29 May 2009 - 06:36 PM
LOGGING IN AND LOGGING OUT FROM A LINUX SESSION

1. Starting a Linux session - Khởi động một phiên làm việc của Linux

Sau khi khởi động Linux, màn hình login sẽ hiển thị các thông tin dạng sau :

Mã: Fedora Core release 5 (niit)
Kernel 2.6.5 on an i686
linuxpc1 login : _ Ví dụ ở đây với FC5 và máy chủ i686. < Tôi đang viết bài này trong Win, lát nữa log sang Linux sẽ print screen cụ thể cho các bạn xem sau >

Sau đó, nhập user vào

Mã: Fedora Core release 5 (niit)
Kernel 2.6.5 on an i686
linuxpc1 login : niit
Password : Password của Linux không giống Win, khi gõ không hiện lên các ký tự như dấu sao hay chấm tròn ( tùy version Win ), nó chỉ là khoảng trắng. Sau khi nhập xong Password, ta gõ Enter.

Nếu đúng pass và user, màn hình sẽ hiển thị thông tin như sau :

Mã: Fedora Core release 5 (niit)
Kernel 2.6.5 on an i686
linuxpc1 login : niit
Password :
Last login : Sat Sep 18 12:28:30 from 11.6.0.105
[niit@linuxpc1 niit]$ _ Với lần login cuối vào thời gian nào và từ IP nào.Sau khi login vào, bạn sẽ ở thư mục của mình ( trong /home/thư mục của bạn ).
Nếu muốn sử dụng quyền root, bạn gõ

su

Màn hình sẽ hiện ra thông tin yêu cầu nhập Password ==> Bạn nhập pass của Root ( tương tự với Admin trong Win ) sẽ log vào được Root Permission.

Đến đây, ta đã login xong và có thể bắt đầu một phiên làm việc với Linux.

Nếu muốn change pass, ta dùng lệnh

passwd

Màn hình sẽ hiện ra :

Mã: Change password for user niit
Changing password for niit
(Current) Password :
New Password :
Retype new password : Sau khi nhập pass hiện tại và pass muốn đổi, ta sẽ thấy thông báo

Mã: passwd: all authentication tokens update successfully Tốt rồi, password đã được thay đổi

Trong một vài trường hợp, nếu bạn gõ sai pass hiện tại hoặc gõ sai pass thay đổi ở mục "retype", hệ thống sẽ báo lỗi và yêu cầu nhập lại.

- Để kết thúc một phiên làm việc, bạn sử dụng lệnh

exit hoặc logout hoặc bấm tổ hợp phím Ctrl D

LỆNH SỬ DỤNG CHO NGÀY GIỜ HỆ THỐNG

Từ màn hình cửa sổ dòng lệnh, ta gõ date rồi enter, trên màn hình sẽ hiện ra thông báo :

Mã: Thu Aug 12 12:56:21 IST 2005 Đây là lấy lấy đầy đủ ngày, tháng, năm, giờ, phút, giây. Nếu muốn lấy riêng từng phần một, ta phải truyền tham số vào câu lệnh date, cụ thể như sau :

Mã: %m : Hiển thị tháng trong năm
%d : Hiển thị ngày trong tháng
%y : Hiển thị năm ( 2 s ký tự )
%D : Hiển thị ngày dạng mm/dd/yy
%H : Hiển thị giờ ( từ 00 -> 23 )
%M : Hiển thị phút ( từ 00 -> 59 )
%S : Hiển thị giây ( từ 00 -> 59 )
%T : Hiển thị giờ ở dạng HH:MM:SS
%a : Hiển thị ngày từ Sun -> Sat
%h : Hiển thị tháng từ Jan -> Dec
%r : Hiển thị giờ dạng AM/PM Ví dụ, khi ta gõ

Mã: $ date "+%T" Màn hình sẽ hiển thị

Mã: 22:47:45 Để nhìn rõ hơn, ta có thể kèm theo 1 xâu hiển thị

Mã: $ date "+DATE : %D" Màn hình sẽ hiển thị

Mã: Date : 04/20/06 + Lưu ý: : Lệnh date sử dụng để thay đổi ngày giờ của hệ thống. Chỉ duy nhất người quản trị mới có thể thay đổi ngày giờ.
1
• MultiQuote
• Reply
#3 Webmaster
•
• Just another Member
•
• Group: [Root]Tổng điều hành
• Posts: 2,135
• Joined: 20-April 08
• Gender:Male
• Lớp/Khóa: G1 / 01-04
• Giới tính: Nam
• Tên thật::Bùi Hoài Nam
Posted 29 May 2009 - 06:36 PM
DISPLAYING THE MANUAL PAGES

Linux sử dụng 2 lệnh sau để hiển thị các thông tin về câu lệnh

+ man
+ info

Để sử dụng, ta gõ câu lệnh trên và câu lệnh cần xem các chức năng, cũng như các option của lệnh. Ví dụ như

Mã: $ man ls hoặc

Mã: $ info ls Ta cũng có thể sử dụng "help" để xem chi tiết câu lệnh như sau

Mã: $ ls --help Note : Khi màn hình cửa sổ dòng lệnh đã "nhiều" quá, ta có thể xóa đi ( trong Win dùng lệnh cls ) với lệnh clear

IDENTIFYING THE CURRENT USER WORKING ON THE SYSTEM

- Để xem những user đang log vào trong hệ thống, ta dùng lệnh who, khi đó, màn hình sẽ hiện ra thông báo dạng sau :

Mã: [niit@linuxpc1 niit]$ who
root tty1 Sep 21 12:29
mars pts/0 Sep 21 14:57 ( 11.6.0.13 )
kk pts/1 Sep 21 15:36 ( 11.6.0.18 ) Lưu ý : pts/7 là user đang sử dụng giao diện đồ họa.

Để biết các thông tin về máy mình đang login vào, ta dùng lệnh who am i

Kết quả sẽ ở dạng sau :

Mã: [niit@linuxpc1 niit]$ who am i
ceme pts/1 Sep 22 15:30 ( 11.6.0.15 ) DETERMINING THE UPTIME OF THE SYSTEM

Để biết được tình trạng của hệ thống, thời gian hoạt động, ta sử dụng lệnh uptime

Kết quả sẽ ở dạng như sau :

Mã: [niit@linuxpc1 niit]$ uptime
7.00pm up 56 min, 6 uers, load average: 3.51, 1.87, 1.01 Trong đó, 7.0pm là giờ hiện tại; up 56 min là thời gian hệ thống đã hoạt động; 6 users là số user đã log vào hệ thống, thông số còn lại là load trung bình của hệ thống.

SUMMARY

Trong bài này, chúng ta đã học được những khái niệm sau :

- Thế nào là hệ điều hành, các dạng của hệ điều hành
- Cách thức connect của hệ điều hành đa người dùng
- UNIX là hệ điều hành đầu tiên hỗ trợ đa người dùng
- Linux phát triển theo mô hình của UNIX
- Các thành phần cơ bản của Linux
- Đăng nhập và Thoát khỏi phiên làm việc của Linux
- Các lệnh cơ bản trong Linux ( man,info, clear, who, uptime... )

Trong Bài II, chúng ta sẽ học về LINUX BASIC bao gồm các vấn đề :

- Cấu trúc file trong Linux
- Các dạng file và người dùng
- Cấu trúc đường dẫn
- Làm việc với file và thư mục ( sao chép, xóa, chỉnh sửa, di chuyển )
- Gán quyền cho file, thư mục (chmod)