Kết cấu cái PC! (bạn nào chưa nắm thì đọc thêm nhá)

I.CPU là gì?
CPU là từ viết tắt của Central Processing Unit (bộ xử lí trung tâm).Đây là thành phần chịu trách nhiệm xử lí và thực hiện các chương trình máy tính thông qua các tập lệnh được viết sẵn.Nếu ví chiếc máy vi tính là cơ thể thì CPU chính là bộ não.Đay là 1 trong những thành phần quan trọng nhất của 1 chiếc máy vi tính.Tùy loại máy tính mà CPU có thể đơn giản là 1 con chip hay phức tạp với hàng trăm loại chip được tích hợp bên trong.
Hiện nay nhiều người thường nhầm giữa CPU và PC(Personal Computer-Máy tính cá nhân).Nếu PC là bộ máy
tính hoàn chỉnh thì CPU chỉ là 1 con chip nhỏ ở bên trong đó,CÓ thể minh họa qua hình ảnh sau đây:

CPU Pentium 4 và quạt tản nhiệt

1 bộ PC hoàn chỉnh,phần màu đen thường bị nhầm với CPU)

II.CPU hoạt động như thế nào?
Mọi CPU đều hoạt động dựa trên 1 kiến trúc gọi là kiến trúc Von Neumann,được đặt theo tên nhà khoa học John Von Neumann.Kiến trúc này có thể minh họa bởi hình sau:

Ở đây,CPU được biểu diễn bởi khối Control Unit(Bộ điều khiển-CU) và Arithmetic Logic Unit(Bộ Toán học Logic-ALU).
Nhiệm vụ của từng phần:
-CU:Đúng với tên gọi,CU chịu trách nhiệm các lệch của chương trình,từ đó điều khiển và thực hiện các lệnh do chương trình đưa ra.Các nhiệm vụ này được điều tiết chính xác bởi xung nhịp đồng hồ hệ thống. Mạch xung nhịp đồng hồ hệ thống dùng để đồng bộ các thao tác xử lí trong và ngoài CPU theo các khoảng thời gian không đổi.Khoảng thời gian chờ giữa hai xung gọi là chu kỳ xung nhịp.Theo đó xung nhịp hệ thống tạo ra các xung tín hiệu chuẩn thời gian gọi là tốc độ xung nhịp,đơn vị tính là "xung nhịp mỗi giây"=Hertz.Hiện nay các CPU đã đạt đến mức xung Gigahertz (tỉ xung nhịp/giây).
-ALU:Có chức năng thực hiện các lệnh của đơn vị điều khiển và xử lý tín hiệu. Theo tên gọi,đơn vị này dùng để thực hiện các phép tính số học(cộng,trừ,nhân,chia)hay các phép tính logic(so sánh lớn hơn,nhỏ hơn...)
-Accumulator:Là các "thanh ghi"(register) được tích hợp trong CPU nhằm tăng tốc độ lưu trữ dữ liệu.Dữ liệu khi lưu trữ trong thanh ghi sẽ được lấy ra nhanh hơn là lấy từ trong bộ nhớ ngoài như RAM.
Phương thức hoạt động:
Nhiệm vụ của CPU là thực hiện các chương trình lưu trữ trong bộ nhớ(RAM,ổ cứng..).Mỗi chương trình là 1 dãy các lệnh được lập trình sẵn.CPU chạy chương trình bằng cách đọc lệnh từ bộ nhớ và thực hiện lệnh đó.Quá trình chạy lệnh chính là sự lặp đi lặp lại của 2 quá trình đọc và thực hiện lệnh.

III.Những thông số cần biết của 1 CPU
Vì hiện nay các CPU của Intel quen thuộc với người dùng hơn nên ta sẽ lấy CPU Intel làm ví dụ.Những thông số cơ bản của 1 CPU Intel được trình bày trong hình sau

-Name:Chính là tên thương phẩm của CPU.Tên này được sử dụng khi giới thiệu và bán sản phẩm.
-Codename:Tên mã của CPU(đối khi còn gọi là "core"-lõi).Codename cho biết những thông số cơ bản và những công nghệ bên trong của 1 dòng CPU nào đó.Vì vậy,nó còn có chức năng cho biết 1 CPU là dòng mới hay cũ.
-Package(hay socket):Có thể hiểu là loại chân cắm mà CPU sử dụng.Đây là yếu tố rất quan trọng khi mua CPU,nó cho biết tính tương thích giữa CPU và bo mạch chủ mà bạn đang dùng.Hiện nay,với Intel,socket phổ biến nhất là LGA775,còn với AMD là AM2.
-Technology:Đây là khoảng cách nhỏ nhất giữa 2 transitor đứng cạnh nhau trên CPU.Khoảng cách càng nhỏ thì càng đưa được nhiều transitor vào cùng 1 diện tích của chip,từ đó tăng khả năng xử lí,giảm nhiệt độ và điện năng tiêu thụ.Hiện nay khoảng cách nhỏ nhất giữa 2 transitor là 45 nanomet(1nanomet=1/tỉ mét)
-Voltage:Điện thế mà CPU sử dụng để hoạt động bình thường.
-Specification:Những thông số của dòng CPU.Nó cho biết tên dòng và tốc độ mặ định của CPU.
-Family,Model,Stepping,Ext.Family,Ext.Model:Những thông sô này không quan trọng cho lắm với người dùng bình thường.
-Revision:Cho biết phiên bản của CPU đang dùng.Các phiên bản sau sẽ có nhiều cải tiến để sửa các lỗi của phiên bản trước.
-Instructions:Các tập lệnh lập trình sẵn mà CPU sử dụng để thực hiện chương trình.
-Core Speed:Tốc độ xung nhịp của CPU.Trước đây,Core Speed là chỉ tiêu quan trọng nhất khi đánh giá sức mạnh của CPU.Nhiều người khi hỏi về máy tính của nhau luôn dùng câu "Máy tính của bạn bao nhiêu Gi(Gigahertz)".Tuy vậy,hiện nay các nhà sản xuất CPU không còn chú trọng đến việc tăng xung nhịp lên thật cao như trước nữa.Vì vậy,xung nhịp chỉ dùng để so sánh sức mạnh giữa 2 CPU cùng thế hệ.
-Multiplier:Hệ số nhân của CPU.Mỗi CPU có 1 mức HSN riêng,nó là 1 trong 2 yếu tố quyết định xung nhịp của CPU.
-Bus Speed(hay còn gọi là FSB-Front Side Bus):Chính là tốc độ giao tiếp giữa CPU với mainboard(chính xác là chipset trên mainboard).Đây là 1 trong 2 yếu tố quyết định xung nhịp của CPU.
Ta thấy rằng,1 CPU có Mutiplier 10 và Bus Speed là 266.7MHz sẽ có Core Speed là 2668MHz
->Core Speed=Bus Speed x Multiplier.
-Rated FSB:Do các CPU của Intel có thể chuyển 4 bit dữ liệu mỗi xung nhịp nên Rated FSB=Bus Speed x 4.Thông số này được sử dụng trong marketing vì nó có chỉ số lớn hơn Bus Speed và gây ấn tượng nhiều hơn.
-Cache:Là tên gọi của bộ nhớ đệm được tích hợp bên trong CPU, nơi lưu trữ các dữ liệu nằm chờ các ứng dụng hay phần cứng xử lý.Mục đích của nó là để tăng tốc độ xử lý. Nếu cache càng lớn thì tốc độ xử lý dữ liệu trên máy tính càng nhanh.Tốc độ truy cập của CPU vào cache lớn hơn RAM nhiều lần.
+Level 1 Data:Bộ đệm cho dữ liệu cần xử lí.
+Level 1 Code:Bộ đệm cho các mã lệnh
->Đây là phần bộ nhớ gần lõi CPU về mặt vật lý,hoạt động với xung của CPU vì vậy có tốc độ rất nhanh.Tuy vậy,điểm yếu của Cache L1 là giá rất đắt và khó sản xuất,vì vậy dung lượng của nó khá nhỏ.
+Level 2:Bộ đệm cho dữ liệu tương tự L1 Data.Nó có giá thành rẻ hơn và có dung lượng lớn hơn Cache L1.Tuy vậy,tốc độ của nó chậm hơn Cache L1.
+Level 3:Trong các CPU cho server như Xeon trước đây,dung lượng Cache L1 và L2 khá nhỏ nên các CPU này được bổ sung 1 bộ đệm cấp 3 để tăng tốc độ xử lý.Tất nhiên,tốc độ của Cache L3 chậm hơn L1 và L2.

IV.Những yếu tố cần xét đến khi đánh giá sức mạnh CPU
Nắm được các yếu tố cần xem xét khi đánh giá 1 CPU sẽ giúp bạn không bỡ ngỡ khi chọn mua cũng như thắc mắc về giá và sức mạnhk của các dòng CPU khác nhau.Vậy các yếu tố cần xét khi đánh giá CPU là gì?
Trước đây các nhà sản xuất thường cố gắng đẩy xung nhịp của CPU lên thật cao để tăng khả năng tính toán.Đây là 1 giải pháp đơn giản và hiệu quả.Tuy vậy,xung nhịp tối đa của CPU cũng có giới hạn của nó.Vì gặp phải cá vấn đề về nhiệt độ và rò rỉ điện năng,các nhà sản xuất CPU đã phải từ bỏ cuộc đua tốc độ xung nhịp.Vì vậy hiện nay xung nhịp không còn là yếu tố hàng đầu để đánh giá sức mạnh của CPU như nhiều người nhầm tưởng.
->Xung nhịp chỉ dùng để so sánh giữa các CPU cùng dòng với các thông số khác tương đương nhau.
Tiếp theo là cuộc đua xung nhịp là việc tăng dung lượng cache L2.Phương pháp này cũng làm tăng đáng kể khả năng tính toán của CPU vì dữ liệu chứa trong cache L2 sẽ được xử lí nhanh hơn trong RAM.Tuy vậy,dung lượng cache L2 cũng có giới hạn của nó.Lí do là trên diện tích của CPU chỉ có thể đặt 1 lượng giới hạn các chip nhớ dành cho cache L2.Hiện nay,dung lượng Cache L2 cũng chỉ là 1 yếu tố phụ khi xét đến hiệu năng của CPU.
Giải pháp để tăng sức mạnh cho các CPU hiện nay là tăng số nhân xử lí.Có thể minh họa bởi hình sau:

CPU 4 nhân.

CPU 2 nhân.
Có thể hiểu:Ở các máy dùng CPU đa nhân,ta có nhiều CPU cùng tính toán thay vì chỉ có 1 CPU làm việc.Rõ ràng là sức mạnh tính toán sẽ được tăng lên rất nhiều (tuy không tăng tỉ lệ với số nhân nhưng cũng chấp nhận được).Điều này cũng giống với việc ta lắp nhiều CPU vào 1 hệ thống máy tính.Vậy ích lợi của việc sử dụng hệ thống có 1 CPU đa nhân so với hệ thống có nhiều CPU đơn nhân là gì?
-Ta chỉ tốn tiền mua 1 CPU,giá sẽ rẻ hơn rất nhiều so với mua nhiều CPU đơn nhân.
-1 CPU sẽ tỏa nhiệt và tiêu thụ điện ít hơn so với 4 CPU.
-Ngoài ra các mainboard hỗ trợ CPU đa nhân cũng rẻ hơn so với mainboard hỗ trợ nhiều CPU đơn nhân.
->Đầu tư vào CPU đa nhân sẽ mang lại khả năng tính toán rất mạnh so với CPU đơn nhân nhưng chi phí khá rẻ nếu so với việc đầu tư vào hệ thống nhiều CPU.
->Đây là 1 trong những yếu tố quan trọng cần xét đến khi mua CPU mới.
Ngoài ra,ta cần chú ý tới vi kiến trúc mà CPU sử dụng,đay là yếu tố quan trọng nhất khi xét đến hiệu năng của CPU.Vì sao?Vi kiến trúc là bản miêu tả thiết kế của CPU.Vì vậy nó trực tiếp quyết định các yếu tố như xung nhịp,dung lượng bộ đệm,số nhân...của CPU.Ngoài ra,các vi kiến trúc xuất hiện sau sẽ có nhiều cải tiến để nâng cao hiệu năng so với các dòng trước đó.Hiện nay,kiến trúc Intel Core đang là vi kiến trúc cho ra đời những CPU có hiệu năng cao nhất trên thị trường.
Qua đây,ta thấy được những yếu tố cơ bản cần xem xét khi đánh giá sức mạnh CPU.Đó chính là vi kiến trúc CPU đó sử dụng,số nhân xử lí,dung lượng bộ đệm và tốc độ xung nhịp.Ngoài ra còn có 1 số yếu tố quan trọng với người dùng chuyên nghiệp như khả năng ép xung,điện thế hoạt động..v..v..

VI.Phụ lục-Cuộc chiến giữa các nhà sản xuất
Hiện nay có rất nhiều nhà sản xuất CPU lớn trên thế giới như Intel,AMD,IBM,Transmeta,Via...Tuy vậy,ở thị trường CPU để bàn chạy Windows thì chỉ có Intel và AMD là trực tiếp đối đầu với nhau,các nhà sản xuất khác hầu như đều né tránh như IBM với dòng CPU Power PC cho Apple Mac,Via(dòng C7) và Transmeta (Crusoe).Vì vậy,ta chỉ tìm hiểu về cuộc đối đầu giữa Intel và AMD.
Trước đây,Intel và AMD đã từng có thời gian làm đối tác với nhau.Đó là khi Intel không thể tự sản xuất đủ số lượng CPU theo đơn đặt hàng nên họ phải kí hợp đồng với AMD để sản xuất các CPU cho chính mình.Nhưng đến khi Intel có khả năng đáp ứng các đơn đặt hàng thì mối quan hệ này trở nên xấu đi.Đỉnh điểm là khi Intel chính thức kết thúc hợp đồng với AMD,khi đó 2 hãng bắt đầu bước vào cuộc đối đầu kéo dài đến ngày nay.
Thời gian đầu,AMD chỉ có các sản phẩm nhái theo CPU của Intel như chip Am286(AMD) là bản sao của 80286(Intel).Intel vẫn luôn dẫn trước AMD về mặt hiệu năng cũng như tốc độ xung nhịp.Chỉ duy nhất có 1 lần AMD vượt mặt Intel,đó là khi CPU Pentium III của Intel đạt mức 933MHz thì chip Athlon XP của AMD vượt qua mức 1GHz(1024MHz).
Đến thời của Intel Petium 4-CPU thống trị máy để bàn trong giai đoạn 2000-2003 thì AMD vẫn đi sau Intel.Nhưng vào tháng 11/2003,AMD giới thiệu các CPU Athlon64 dựa trên kiến trúc K8 và chính thức vượt qua các CPU Intel về hiệu năng.Kiến trúc AMD K8 đã đánh bại hoàn toàn kiến trúc Intel Netburst.
Cuộc rượt đuổi chuyển sang 1 chương mới khi Intel đưa ra các CPU Core 2 Duo dựa trên kiến trúc Core vào tháng 7/2006.Sự ra mắt này đã chấm dứt 3 năm trên đỉnh cao của AMD.Từ đó,AMD liên tục đưa ra các thế hệ CPU cùng nhiều công nghệ để cạnh tranh với Intel nhưng các CPU Core 2 vẫn là kẻ thống trị thị trường cho đến nay.Gần đây AMD giới thiệu kiến trúc K10 với các CPU Phenom X4 và X3 với nhiều cải tiến quan trọng.Tuy vậy,AMD K10 đã gặp nhiều vấn đề kĩ thuật nghiêm trọng trong khi vẫn chưa vượt qua được Intel Core.
Hiện nay,ở thị trường cao cấp,Intel có các chip Core 2 Extreme 4 nhân cho hiệu năng cực kì cao với giá rất đắt.AMD đưa ra chip Phenom X4 dựa trên kiến trúc K10 để đối đầu,tuy vậy,Phenom đã gặp 1 số lỗi và việc sửa lỗi làm cho CPU này giảm khoảng 10-15% hiệu năng.
Ở tầm trung,các chip Core 2 Duo và Pentium E vẫn đang dẫn trước về hiệu năng.Nhưng không thể coi thường các chip Athlon X2 2 nhân và Phenom X3 3 nhân.
Ở tầm thấp,Intel đưa ra các CPU Celeron E (là các chip Pentium E đã cắt đi nhiều tính năng) để chống lại chip Sempron của AMD.
Có thể nói,lợi thế của Intel hiện nay chính là kiến trúc Core cho hiệu năng rất cao,tiêu thụ điện ít,mát hơn thế hệ Netburst.Còn AMD lại có lợi thế về giá và lượng điện tiêu thụ.Ngoài ra,dòng chip 4 nhân của AMD là native-quadcore,tức là 4 nhân riêng biệt thay vì 2 CPU 2 nhân như CPU Core 2 Quad của Intel.Điều này sẽ mang lại lợi ích khi chạy các ứng dụng hộ trợ CPU đa nhân.
Trong thời gian tới,Intel sẽ giới thiệu CPU dựa trên kiến trúc Nehalem nhằm hướng đến người dùng cao cấp,đây sẽ là 1 đòn rất mạnh nhắm vào AMD.Hãy chờ xem AMD phản đòn như thế nào.
Điều mà những cuộc chiến này mang lại cho chúng ta chính là giá của CPU sẽ liên tục giảm cùng với hiệu năng được cải tiến không ngừng..Đó cũng chính là lợi ích của mọi cuộc đối đầu trong thế giới của công nghệ thông tin.
Qua bài viết này,chúng ta đã có 1 cái nhìn về bộ não của chiếc máy tính cũng những công chuyện xoay quanh nó.Hi vọng bài viết sẽ mang lại thông tin cho những người dùng chưa biết nhiều về CPU máy tính,từ đó giúp họ có những sự lựa chọn đứng đắn khi chọn mua.
I.Mainboard là gì?
Mainboard (còn gọi là bo mạch chủ hoặc mobo)là bản mạch in trung tâm (Printed circus board-PCB) tạo nên 1 hệ thống mạch điện phức hợp,ví dụ như hệ thống máy tính.Nếu như CPU là bộ não của PC thì mainboard có thể được ví với khung xương.Vì sao?mainboard là linh kiện kết nối các linh kiện của PC.Thông qua mainboard,các linh kiện mới có thể hoạt động và giao tiếp với nhau.Ngoài ra,mainboard chính là bộ phận nhận điện trực tiếp từ bộ nguồn để cung cấp cho các linh kiện còn lại.
II.Những kết nối trên mainboard
Sau đây là hình ảnh của 1 chiếc mainboard điển hình.

Như ta thấy trong hình,mainboard chính là 1 bản mạch phức tạp với rất nhiều khe cắm.Đó chính là những khe để cắm các linh kiện khác của PC.Qua đó,mainboard kết nối và điều khiển hoạt động của các linh kiện.Vậy chức năng của những khe cắm đó là gì?
-1:Là đế cắm CPU (socket).Qua đó,CPU được lắp cố định vào mainboard và hoạt động.
-2:Là khe cắm cho bộ nhớ hệ thống (RAM)
-3:Khe cắm cho các bo mạch mở rộng như card đồ họa,card mạng...
-4:Khe cắm SATA2 cho các ổ cứng và ổ quang mới.
-5:Chân cắm ổ đĩa mềm cùng các đầu nối ra công tắc,đèn,cổng USB...mặt trước.
-6:Đầu cắm 24 chân cho mainboard và 8 chân cho CPU.
-7:Các giao tiếp mặt sau như PS/2(cho chuột và bàn phím),USB,cổng mạng LAN,chân cắm âm thanh...
Ngoài ra,ở các mainboard đời cũ còn các khe cắm như AGP cho card đồ hoạ hay ISA,nhưng hiện nay không còn được sử dụng do quá cũ.
III.Chức năng và phương thức hoạt động của mainboard
1.Kết nối và điều khiển các linh kiện khác
Nhiệm vụ chính của mainboard là kết nối các linh kiện để chúng có thể giao tiếp và hoạt động cùng nhau.Tuy vậy,mainboard không trực tiếp làm nhiện vụ đó.Nó chỉ cung cấp kết nối vật lý bao gồm các khe cắm và mạch điện.Việc kết nối và điều khiển linh kiện do 1 cặp chip gọi là chipset thực hiện.Đó chính là trung tâm điều phối hoạt động của PC.Chipset bao gồm:
-Chip cầu bắc (Northbridge):Chịu trách nhiệm kết nối các linh kiện có tốc độ hoạt động cao như CPU,RAM và card đồ họa.
-Chip cầu nam (Southbridge):Làm nhiệm vụ điều khiển các linh kiện tốc độ thấp sử dụng giao tiếp PCI,IDE,SATA....Ở các mainboard ngày nay,chip cầu nam còn được tích hợp 1 số chip điều khiển như chip mạng,audio hay điều khiển RAID.
Chipset là thành phần cực kì quan trong trên mainboard nói riêng và PC nói chung.Lí do là nó điều phối hoạt động giữa CPU,RAM và các linh kiện khác,từ đó quyết định hiệu năng cũng như độ ổn định của hệ thống.Những chi tiết cụ thể về chipset sẽ được đề cập đến trong bài viết sau.Đây là hình minh hoạ cách chipset kết nối với các linh kiện khác.

2.Chứa thông tin khởi động của hệ thống
Việc này được thực hiện nhờ các chip nhớ được gắn trên mainboard (trước đây là chip ROM chỉ đọc,hiện nay là Flash ROM có khả năng đọc và ghi).Thông tin giúp hệ thống khởi động và hoạt động bình thường được lưu giữ trong BIOS (Basic Input Output System).Khi khởi động,BIOS sẽ đọc dữ liệu và thực hiện quá trình tự kiểm tra POST (Power On Self Test).Nếu các linh kiện hoạt động bình thường,BIOS kết thúc quá trình POST và khởi động hệ điều hành.
BIOS lưu giữ các dữ liệu khởi động,vì vậy các chip ROM phải được cung cấp điện liên tục để không bị mất dữ liệu.Nguồn điện đó được cung cấp bởi viên pin được gắn trên mainboard.
3.Đồng bộ hệ thống
mainboard là linh kiện kết nối các thành phần của máy tính.Trong đó bao gồm các linh kiện có tốc độ cao như CPU hay RAM cùng với các linh kiện tốc độ thấp như ổ cứng,card mạng....Vì vậy,mainboard còn có chức năng đồng bộ hoạt động giữa các thành phần này.Chức năng đó được thực hiện bởi 1 mạch đồng bộ nằm trên mainboard.
IV.Những thông số cần chú ý của mainboard
1.Loại chipset gắn trên mainboard
Như đã nói ở trên,chipset đóng vai trò cực kì quan trọng trong hệ thống PC.Nó quyết định loại CPU,RAM,card đồ hoạ,đĩa cứng... mà ta có thể gắn vào mainboard.Đồng thời các thế hệ chipset mới sẽ hỗ trợ các CPU mới hơn,RAM nhanh hơn,có nhiều giao tiếp hơn...so với các chipset trước đó.Nó quyết định cả hệ thống mà ta sẽ xây dựng sẽ như thế nào.Vì vậy đây là yếu tố đầu tiên cần chú ý khi lựa chọn mainboard.
2.Loại CPU được hỗ trợ và socket (đế cắm) cho CPU
Mỗi chipset đều hỗ trợ 1 dòng CPU nhất định.Nếu không chú ý,có thể sẽ xảy ra trường hợp:Mua phải mainboard không hỗ trợ CPU mà ta vừa chọn trước đó.Hiện nay,các CPU Intel được chipset Intel,nVIDIA,ATi,SiS và Via hỗ trợ.Với AMD là nVIDIA và ATi(được AMD mua hồi năm 2007).
Socket của CPU và socket trên mainboard cần phải cùng loại nếu không chúng sẽ không thể gắn vào với nhau.Hiện nay,socket thông dụng với CPU Intel là LGA775,còn với AMD là AM2/AM2+.
3.Loại RAM hỗ trợ
Cũng như CPU,mỗi chipset đều hỗ trợ 1 dòng RAM riêng.Tuy vậy,chúng không phức tạp như CPU.Hiện nay,hầu hết các chipset đều hỗ trợ RAM DDR2,các chipset hỗ trợ DDR hoặc SDR đều đã ngừng sản xuất từ lâu,các dòng hỗ trợ DDR3 thì lại quá mới và đắt.Vì vậy,khi chọn mua nên lấy những dòng mainboard hỗ trợ RAM DDR2 800-1066MHz.
4.Giao tiếp với card đồ hoạ (VGA)
Giao tiếp VGA không có quá nhiều thay đổi trong thời gian vừa qua.Thống trị các giao tiếp hiện nay là chuẩn PCI Express (PCI-e),xuất hiện hồi năm 2004 cùng dòng chipset Intel 925X/915P.Trước đó là chuẩn AGP (Accelerated Graphic Port) nhưng hiện nay không còn xuất hiện trên các mainboard mới,chỉ còn ở các dòng mainboard cũ.Vì vậy,chúng ta chỉ có lựa chọn là mainboard với giao tiếp PCI-e x16 cho VGA.Hiện nay,chuẩn PCI-e đã nâng lên phiên bản 2.0(trên các dòng chipset Intel P35/X38/P45/X48 và nVIDIA nForce 780i/790i SLI) cho băng thông gấp đôi PCI-e 1.0.Tuy vậy,nó vẫn chưa đem lại sự thay đổi đáng kể nào.
Ngoài ra,nếu muốn sử dụng công nghệ đồ hoạ kép(nVIDIA SLI hoặc ATi Crossfire),chúng ta sẽ phải chọn 1 mainboard có ít nhất là 2 khe PCI-e x16.
5.Giao tiếp ổ cứng và ổ quang
Chuẩn thông dụng trong thời gian này là SATA(Serial ATA).Nó cho băng thông cao hơn chuẩn PATA(Parallel ATA) trong khi cáp lại nhỏ gọn hơn,lắp đặt dễ dàng và không phải set jumper như PATA.Khi mua mainboard,nên chọn loại có ít nhất là 4 khe SATA,nếu có khe SATA gắn ngoài(e-SATA) thì rất tốt.
6.Số cổng giao tiếp với các thiết bị bên ngoài
Nguyên tắc là mainboard phải có đủ các cổng giao tiếp thông dụng như PS/2(chuột và bàn phím),LAN và USB.Nếu như có thêm các giao tiếp như IEEE1394(Firewire) và e-SATA thì sẽ tạo được sự thuận tiện cho người sử dụng.
Thực ra các thông số này đều có trong bảng miêu tả của chipset,vì vậy ta chỉ cần chú trọng vào loại chipset là có thể biết những thông số còn lại.Trừ 1 vài trường hợp,các nhà sản xuất đưa ra các dòng lai (ví dụ như chipset cũ chạy với CPU mới hoặc ngược lại).Tuy vậy,đây là những mainboard cấp thấp,cho hiệu năng khá kém và chỉ nên dùng khi ta không thể nâng cấp cả hệ thống.
V.Tôi nên chọn mainboard theo những tiêu chí nào?
1.Nhu cầu của bạn
Xác định được nhu cầu sẽ giúp ta tìm được các dòng chipset và mainboard thích hợp.Có thể chia người dùng thành 4 nhóm:
+Nhóm 1:Người dùng cơ bản,thường sử dụng các phần mềm văn phòng,lượt web hoặc chơi các game nhẹ....
+Nhóm 2:Người dùng tầm trung,tập trung vào các ứng dụng đa phương tiện và giải trí.
+Nhóm 3:Gamer,yêu cầu cao về 1 hệ thống mạnh mẽ,ổn định,có khả năng ép xung vừa phải.
+Nhóm 4:Overclocker-OCer.Nhóm này là những ngưoiừ am hiểu và đam mê công nghệ,họ đòi hỏi hệ thống bền bỉ,tản nhiệt tốt,cho khả năng OC cao...
2.Số tiền mà bạn có
Cần phải biết rõ là ta sẽ chi bao nhiêu cho mainboard.Từ đó sẽ quyết định được 2 yếu tố sau là loại chipset cần sử dụng và dòng mainboard cần mua.
3.Nếu muốn sử dụng CPU Intel thì ta phải lựa chọn các mainboard hỗ trợ CPU Intel,tương tự với CPU AMD.
a.Với CPU Intel
Hiện nay,các dòng CPU thông dụng của Intel là Core 2 Duo/Quad/Extreme,Pentium E và Celeron E.Tất cả chúng đều dùng socket LGA775.Vì vậy,ta sẽ chọn các mainboard sử dụng socket LGA775.Tuy nhiên,còn 1 vấn đề nữa.Với Intel,mỗi dòng CPU mới sẽ cần 1 dòng chipset mới tương ứng,mặc dù vẫn dùng chung socket 775.Vì vậy,ta phải mua mainboard mới với chipset hỗ trợ các CPU mới.Vậy,người dùng có những lựa chọn nào về chipset hỗ trợ CPU Intel đời mới như Core 2 Duo?Hiện nay chipset Intel và nVIDIA đang chiếm phần lớn thị phần chipset cho CPU Intel,vì vậy ta sẽ tập trung vào các dòng chipset của 2 nhà sản xuất này.
-Nhóm 1:Có thể tìm các mainboard dùng chipset tích hợp chip đồ hoạ để tiết kiệm chi phí.Ví dụ:
+Intel:G31 và G33,hỗ trợ các CPU Core 2 đa nhân 45nm mới nhất.
+nVIDIA:nForce
-Nhóm 2:Thường tập trung vào các mainboard sử dụng chipset tầm trung,hỗ trợ các CPU mới và có hỗ trợ các nền tảng giải trí gia đình (Media Center)
+Intel:P33/P35/Q35(hỗ trợ nền tảng Intel Viiv) hoặc dòng P43/P35
+nVIDIA:nForce 650i SLI
-Nhóm 3:Đây là nhóm người có yêu cầu cao về 1 hệ thống mạnh mẽ,ổn định.Vì vậy,các dòng chipset đầu bảng sẽ là lựa chọn với các gamer có khả năng tài chính.
+Intel:X38/X48 hoặc D5400XS(nền tảng Skulltrail)
+nVIDIA:nForce 680i/780i/790i SLI
-Nhóm 4:Nhóm người dùng này không yêu cầu 1 mainboard có chipset cao cấp nhất.Cái họ cần là mainboard mang chipset có khả năng chịu nhiệt tốt,ổn định ở điện thế cao,có nhiều tuỳ chọn ép xung và giá cả vừa phải.Các dòng chipset được đánh giá là tốt nhất cho ép xung hiện nay bao gồm:
+Intel:P35/P43/P45,dòng X38/X48 đắt hơn nhưng khả năng OC không bằng nên không được ưa chuộng.
+nVIDIA:nForce 680i SLI/790i SLI Ultra.
b.Với CPU AMD
Socket phổ biến hiện nay của AMD là AM2/AM2+.Điểm thuận lợi của các mainboard hỗ trợ CPU AMD là:Khi AMD tung ra CPU mới,nếu cùng socket thì CPU đó có thể chạy trên mainboard dùng chipset đời cũ,yêu cầu duy nhất là phải cập nhật BIOS để mainboard nhận ra CPU mới.Đây là ưu điểm giúp AMD giành được cảm tình của người sử dụng,tuy vậy,nó lại làm các nhà sản xuất mainboard không được vừa ý cho lắm.Hiện nay,AMD đã mua hãng sản xuất chip đồ hoạ và chipset ATi.Vì vậy,hầu hết các chipset hỗ trợ CPU AMD là của ATi sản xuất,còn lại là 1 số chipset của nVIDIA...
-Nhóm 1 và 2:AMD 690G/780G hoặc nVIDIA MCP78S
-Nhóm 3 và 4:AMD 790FX hoặc nVIDIA 680a/780a SLI
4.Các dòng mainboard
Không như thị trường CPU là cuộc đối đầu giữa Intel và AMD,thị trường sản xuất mainboard bao gồm rất nhiều nhà sản xuất lớn,chủ yếu đến từ Đài Loan như Asus,Gigabyte,DFI,Foxconn,Abit,MSI...Ở thị trường VN,Asus và Gigabyte chính là 2 nhãn hiệu lớn và lâu đời nhất.Tuy vậy,cũng có các nhãn hiệu khác được giới Ocer và gamer rất ưa chuộng đó là Abit và DFI.Bản thân các nhà sản xuất cũng đưa ra nhiều dòng sản phẩm phù hợp với yêu cầu đa dạng của nhiều nhóm người dùng.Chính Intel cũng sản xuất các mainboard nhưng chủ yếu là hàng mẫu cho các hãng khác sản xuất theo.Và các mainboard của Intel cũng bị giới hạn khả năng OC,ngoại trừ 1 số dòng như D975XBX/XBX2 "Bad Axe/Bad Axe 2" cho khả năng OC rất tốt sau khi chỉnh sửa phần cứng.Tuy vậy,nếu là người dùng bình thường,mainboard Intel cũng là 1 lựa chọn tốt vì nó bảo đảm tính đồng bộ tuyệt đối giữa CPU-Chipset-mainboard với mức giá phải chăng.
-Nếu là người thuộc nhóm 1,nên sử dụng các dòng sản phẩm của Asus và Gigabyte.Họ có các dòng mainboard giá rẻ,tiết kiệm điện,phù hợp với yêu cầu của nhóm người dùng này.
Sản phẩm phù hợp:Gigabyte GA-EG31M-S2 (chipset Intel G31) hoặc Abit A-N78HD (chipset nVIDIA MCP78S)
-Nhóm 2:Ưu tiên các mainboard có khả năng nâng cấp,tiết kiệm điện,tản nhiệt tốt và độ ồn thấp.
Ví dụ:
-Với nhóm 3,chúng ta sẽ có các dòng như Asus R.O.G hay Gigabyte DQ6 dành riêng cho gamer.Chúng sử dụng các linh kiện điện tử cao cấp nhất,với hệ thống tản nhiệt đồ sộ để bảo đảm tính ổn định và sức mạnh của hệ thống.
Ví dụ:Asus Rampage Extreme (Intel X48) hoặc Striker II Extreme ( nForce 790i SLI) cho nền tảng Intel hoặc Asus M2N32 MVP Deluxe (AMD Xpress 3200) cho AMD.
Nhóm 4:1 mainboard có khả năng tháo rời hệ thống tản nhiệt 1 cách dễ dàng,sử dụng linh kiện có độ bền cao...sẽ là yêu cầu của nhóm này.
Chúng ta sẽ có các sản phẩm cao cấp như:Abit IP35 Pro và DFI P35-TS2R "Blood Iron",đây là 2 mainboard dùng chipset P35 cho khả năng OC tốt nhất hiện nay.Ngoài ra còn có các sản phẩm như Gigabyte GA-EP45T Extreme,Asus P5K/P5Q Pro.
Lời kết
Qua đây,chúng ta đã có 1 số thông tin về mainboard,khung xương của hệ thống PC.Hi vọng bài viết sẽ đem lại kiến thức cho những người đang tiếp cận với thế giới phần cứng đồng thời giúp cho những người sắp mua máy tính có được những điều cần biết khi chọn mua sản phẩm.
VI.Phụ lục-Các nhà sản xuất chipset
Thị trường chipset PC hiện nay là cuộc đấu giữa 3 đại gia:Intel,nVIDIA và AMD/ATi.Còn có các hãng khác như VIA,SiS,ULi....nhưng họ tránh đối đầu với 3 ông lớn trên(VIA,SiS) hoặc đã bị mua lại(ULi được nVIDIA mua).Vì vậy,ta chỉ đề cập đến cuộc đối đầu giữa 3 hãng lớn nhất ở trên.
-Với Intel,lợi thế lớn nhất của hãng chính là tự sản xuất được chipset cho mình.Vì vậy,hãng không quá lệ thuộc vào các nhà sản xuất chipset khác.Chipset Intel được ưa chuộng vì khả năng hỗ trợ cũng như tính tương thích cực cao với các CPU Intel,đơn giản vì chúng cùng được sản xuất từ 1 hãng.Tuy vậy,chipset của Intel lại có ít đột phá.Các công nghệ như RAM dual-channel hay AGP8x trước đây đều xuất hiện trên các hệ thống dùng chipset nVIDIA.Và Intel cũng chưa có công nghệ kết nối 2 card đồ hoạ của riêng mình,hãng phải mua bản quyền công nghệ Crossfire của ATi.Còn với nVIDIA SLI,từ khi xuất hiện đến nay,chỉ duy nhất có nền tảng Intel Skulltrail D5400XS là hỗ trợ SLI(do có 1 cặp chipset nForce SLI 100 tích hợp trên mainboard).Từ thời chipset 955X trở về trước,các chipset Intel đều cho khả năng ép xung rất kém.Lí do là Intel đã đặt giới hạn trong chipset để ngăn người dùng ép xung.Nhưng từ chipset 975X đến nay,các chipset Intel đều có khả năng ép xung rất tốt.Hiện nay,đứng đầu về khả năng ép xung là chipset P35 và P45.Intel cũng đi đầu trong việc đưa các công nghệ mới vào chipset như hỗ trợ các loại bộ nhớ RAM thế hệ mới(DDR2 và DDR3 đều được các chipset Intel hỗ trợ đầu tiên),PCI Express(trên chipset 915P/925X) và PCI Express 2.0(P35/X38).Trong thời gian tới,Intel sẽ giới thiệu nền tảng CPU Nehalem sử dụng socket LGA1366 và chipset X58(hỗ trợ RAM triple-channel,cải tiến lớn từ dual-channel),đây sẽ là 1 hệ thống được kì vọng rất nhiều.Hãy chờ xem sức mạnh thật sự của chúng là thế nào.
-Về phía nVIDIA,mặt hàng chủ yếu của hãng là chip đồ hoạ.Điều đó cũng đem lại 1 số lợi thế khi sản xuất chipset.Tiêu biểu nhất là công nghệ kết nối 2 card đồ hoạ đầu tiên trên thế giới-SLI(Scalable Link Interface) đã được hãng đưa vào dòng chipset nForce 4 SLI (mặc dù đây là công nghệ của 3DFX nhưng đã được nVIDIA mua lại và cải tiến).Từ dòng chipset nForce 1 cho đến nForce 3Gb/Pro,nVIDIA chỉ sản xuất các chipset hỗ trợ CPU AMD.Đó là thời điểm mà các CPU AMD đang vượt trước Intel về hiệu năng cũng như khả năng ép xung,1 phần là nhờ chipset của nVIDIA.Khi nVIDIA giới thiệu công nghệ SLI,người dùng CPU AMD cũng là những người đầu tiên được sở hữu công nghệ này.Tuy vậy,khi nVIDIA đưa ra dòng nForce 4 SLI Intel Edition,mối quan hệ này đã có dấu hiệu rạn nứt.nVIDIA bắt đầu hỗ trợ các CPU Intel nhiều hơn,công nghệ SLI cũng đến tay người sử dụng CPU Intel.Tuy vậy,công nghệ SLI vẫn là độc quyền của hãng thay vì được bán cho Intel giống như ATi đã làm với Crossfire.Điều này giúp cho hãng có lợi thế trong việc bán các chipset của mình.Và mối quan hệ này thực sự xấu đi khi AMD mua lại ATi-đối thủ lớn nhất của nVIDIA trên thị trường chip đồ hoạ.Các dòng sản phẩm cao cấp nhất của hãng đuợc chuyển sang hỗ trợ Intel.Điển hình là dòng nForce 680 SLI,phiên bản 680i cho Intel rất nổi bật trong khi phiên bản 680a cho AMD lại khá mờ nhạt.Tuy vậy,điều đáng tiếc là dòng 680i SLI lại không hỗ trợ các dòng CPU Intel 45nm.Để chiều lòng người sử dụng,hãng đã đưa ra dòng chipset hỗ trợ CPU 45nm là 780i SLI(chạy RAM DDR2) và 790i SLI/Ultra(DDR3)..Hiện tại vẫn chưa có thông tin gì về dòng chipset để đối đầu với X58 của Intel.
-Còn ATi,có vẻ hãng không được thuận lợi trong việc sản xuất chipset như nVIDIA.Dòng Xpress200 hỗ trợ Crossfire(tương tự SLI) ra đời sau nForce 4 SLI gần 1 năm mà lại không thể theo kịp,chưa kể 1 số điểm yếu như không hỗ trợ Dual-channel(dòng Xpress200 non-crossfire).Từ khi được AMD mua lại,chipset ATi đã có 1 số cải tiến đáng kể.Dòng chipset AMD/ATI 690G được tích hợp chip đồ hoạ X1250 đã gây được tiếng vang lớn.đồng thời hãng cũng giới thiệu chipset AM790/790FX-trái tim của nền tảng Spider và giành được khá nhiều cảm tình của nguời sử dụng.Việc bán bản quyền công nghệ Crossfire cho Intel cũng làm cho công nghệ này đến được nhiều người sử dụng hơn là SLI.Nhưng việc hợp nhất với AMD đã làm ATi bị cắt các hợp đồng sản xuất chipset cho Intel.Hiện tại thì chipset ATi vẫn chưa có sự thay đổi nào mang tính đột phá,chủ yếu vẫn tập trung vào các vấn đề như tiết kiệm điện...Hãy chờ xem ATi sẽ làm gì để chống lại 2 ông lớn bên trên trong thời gian tới.