Y2K - Bước ngoặt hay sự cố

Tiêu đề: Y2K - Bước ngoặt hay sự cố Fri Sep 03, 2010 4:26 pm

Y2K

Khái niệm về Y2K

Sự cố máy tính năm 2000 (còn được gọi là sự cố Y2K, lỗi thiên niên kỷ, hay đơn giản là Y2K) là sự cố máy tính diễn ra vào thời khắc đầu tiên bước sang năm 2000. Nguyên nhân là do các máy tính thế hệ cũ, các vi mạch đồng hồ điện tử cũ không thể nhận biết được sự khác biệt giữa các năm 2000 và 1900, bởi vì chúng được lập trình với 2 chữ số cuối cùng của năm nhằm tiết kiệm dung lượng lưu trữ khi mà giá cả sản xuất phần cứng máy tính trong giai đoạn đầu còn đắt đỏ. Khi những máy này cộng thêm một con số vào sau 99 (Ví dụ 1), BIOS sẽ đặt lại số đếm thành 00. Vấn đề này là do máy tính nhận dạng ngày 01/01/00 (ngày 1 tháng 1 năm 2000) như là ngày 1 tháng 1 năm 1900.

Trong việc thiết kế lập trình chương trình máy tính, hai chữ số của năm bị phát sinh lỗi khi chuyển từ x99 đến x00. Điều này đã gây ra một số mặt hạn chế liên quan đến hoạt động không chính xác của ngày và thời gian sau ngày và giờ và sau ngày 1 tháng 1 năm 2000 gọi là ngày giới hạn hay với cái tên "chân trời sự kiện". Nếu như không được sửa chữa kiệp thời thì hệ thống làm việc lâu dài sẽ bị phá vỡ khi "...97, 98, 99, 00..." tăng dần theo thứ tự trở nên không còn hợp lệ trong thứ tự năm ví dụ như năm 19100. Ở các công ty và các tổ chức trên toàn thế giới đã kiểm tra, sửa chữa, và nâng cấp hệ thống máy tính của họ.

Nguyên nhân dẫn đến sự cố

Trong thập niên 1960, bộ nhớ máy tính rất khan hiếm và đắt tiền, và hầu hết các dữ liệu được thực hiện trên phiếu đục lỗ là dữ liệu văn bản trong 80 cột tài liệu hồ sơ. Các ngôn ngữ lập trình thời gian như COBOL và RPG xử lý số liệu trong ASCII hoặc EBCDIC. Các nhà lập trình lúc trước họ sử dụng bit gọi là "đục lỗ vùng" để lưu một ký tự trừ cho dạng số âm, hoặc để nén hai chữ số thành một byte hình thức này gọi là mã thập-nhị phân, nhưng nếu không thì đã được xử lý số như dạng chữ thẳng (straight text). Sau một thời gian thì các phiếu đục lỗ chuyển đổi thành băng từ tính và sau đó là những tập tin đĩa, tiếp sau là đến cơ sở dữ liệu đơn giản như ISAM nhưng cấu trúc của các chương trình thường thay đổi rất ít. Phần mềm phổ biến như dBase tiếp tục thực hiện việc lưu trữ văn bản vào những thập niên 1980 và 1990.

Việc tiết kiệm hai chữ số cho mỗi trường ngày đã được chú ý đến vào thập niên 1960. Các nhà lập trình ở thời điểm đó đã không chú ý đến lập trình thời gian mà họ chỉ quan tâm đến giải quyết các vấn đề chương trình, phần cứng dẫn đến việc sai số ở hai chữ số của năm rất đáng kể.

Tất nhiên sẽ có trường hợp ngoại lệ. Người đầu tiên biết được sự cố này là nhà khoa học máy tính nổi tiếng Bob Bemer, người đã nhận ra vào năm 1958 khi lầm việc trên phần mềm phả hệ. Ông đã trải qua hai mươi năm đèn sách để trở thành nhà lập trình viên IBM, chính phủ Mỹ và ISO đã tham gia vào nhưng kết quả đem lại không đáng là bao. Điều này đã thúc đẩy ngôn ngữ lập trình COBOL ra đời vào năm 1961 để xác định bốn chữ số của năm cho chính xác. Mặc dù sự cố này được thông báo trên các tạp chí từ năm 1970 trở đi nhưng phần lớn các lập trình viên mới công nhận sự cố lớn Y2K này trong giữa thập niên 1990, thậm chí kéo dài đến gần cuối thập niên này mới được giải quyết thoả đáng.

10 năm nhìn lai về Y2K

Ở thời điểm này cách đây đúng 10 năm, cả thế giới vẫn đang trong tâm trạng “đứng ngồi không yên” bởi thông tin về “một sự cố nhầm lẫn trong cách đọc năm theo 2 chữ số cuối sẽ khiến tất cả những chiếc máy tính hoạt động một cách loạn xạ”. Một chiến dịch khắc phục “sự cố Y2K” đã được tiến hành một cách hối hả và ráo riết trên toàn cầu. Hàng nghìn tỷ USD đã được chi để lập trình lại hệ thống, thay thế các phần cứng cũ, cài đặt những phần mềm mềm mới sử dụng cơ chế đọc số năm theo dạng đầy đủ (4 chữ số). Với nhiều vị CIO (Giám đốc phụ trách CNTT), quy mô và tầm ảnh hưởng lớn chưa từng thấy của “sự cố Y2K” đã khiến họ coi việc chạy đua với thời gian để khống chế “ngày tận thế của ngành công nghiệp điện toán” là dự án lớn nhất sự nghiệp của họ.

Và rồi ngày cuối cùng của thế kỷ 20 cũng đã đến. Những giây phút cuối cùng của ngày 31/12/1999, cả thế giới nín thở và nhận ra rằng… chẳng có chuyện gì xảy ra. Ngày 1/1/2000 đã diễn biến giống hệt như tất cả những ngày trước và sau đó. Không hề có một báo cáo nào về việc “sự cố Y2K” đã xảy ra ở đâu đó trên thế giới. Đã có không ít những chuyên gia IT thức trắng đêm 31/12/1999 để “giữ cho hệ thống và luồng thông tin của toàn thế giới được luân chuyển một cách liền mạch”.

Sự cố hay bước ngoặc ???

" 'Sự cố Y2K' đã đưa ngành IT lên một tầm cao mới", Paul Ingevaldson, Phó chủ tịch điều hành của hãng công nghệ Ace Hardware Corp đồng thời cũng là người đã trực tiếp chỉ đạo các chiến dịch chuẩn bị đối phó với “sự cố Y2K” nói, “Trước đó, hầu như các lãnh đạo doanh nghiệp, tổ chức chưa hề biết đến tầm quan trọng của mảng IT đối với công việc kinh doanh của họ”.

“Y2K là tiếng chuông báo thức của tất cả các vị giám đốc và kể từ đó lĩnh vực CNTT đã nhận được nhiều hơn những sự ưu ái, quan tâm và đầu tư của doanh nghiệp”, Benny Lasiter, chuyên gia phân tích dữ liệu và hệ thống của sàn giao dịch khí đốt Texaco Natural Gas thuộc tập đoàn dầu khí Chevron phát biểu.

“Kể từ năm 1998, những CIO như chúng tôi có được một vị thế hoàn toàn khác. Chúng tôi được phép liên lạc và báo cáo công việc trực tiếp với chủ tịch và tổng giám đốc. Tất cả là từ “sự cố Y2K””, Lasiter, người hiện đã nghỉ hưu là trở thành một chuyên gia tư vấn về chiến lược CNTT tại Houston (Mỹ) kể lại.

Đến bây giờ người ta vẫn chưa thể thống kê được con số chính xác thế giới đã mất bao nhiêu tiền cho “sự cố Y2K”. Tháng 11/1999, Bộ Thương mại Hoa Kỳ thông báo họ đã tốn khoảng 100 tỷ USD. Năm 2006, Tập đoàn dữ liệu và nghiên cứu thị trường IDC đưa ra một bản báo cáo trong đó cho biết, “để chuẩn bị cho Đêm giao thừa 2000”, nước Mỹ đã tốn khoảng 134 tỷ USD. Ở thời điểm đó, đây là một khoản tiền khổng lồ.

“Không bao giờ tôi lại dám tưởng tượng rằng mình lại có một cơ hội bất ngờ như thế. Chỉ cần đề nghị, ngay lập tức chúng tôi có một tấm séc trắng và điền vào đó số tiền bao nhiêu tùy thích”, Michael Israel , Giám đốc điều hành phụ trách mảng dịch vụ IT của AMC Computer Corp. kể lại.

Trước thời của “sự cố Y2K” , có một nguyên tắc gần như bất di bất dịch trong lĩnh vực IT của các doanh nghiệp: Cái gì chưa hỏng, cấm thay mới.

“Đó là cơ hội cả đời mới có một lần giúp chúng tôi nâng cấp và chuẩn hóa toàn bộ thiết bị của mình mà không cần quan tâm nhiều đến vấn đề kinh phí”, Israel nói.

Chỉ tính riêng tại hãng sản xuất ô tô Mỹ General Motors, dự án 2 năm chuẩn bị và khắc phục “sự cố Y2K” của họ đã tạo thêm việc làm mới cho 37 chuyên gia IT, 37.000 hệ thống, 7.000 máy tính và từ 500 đến 600 máy chú được nâng cấp… Một sự “thay máu” toàn diện nhưng nếu tính về chi phí thì toàn bộ dự án này chỉ là một giọt nước nhỏ trong các kế hoạch tái cấu trúc của hãng.

Phần mềm và dịch vụ IT “nở mày, nở mặt”

Y2K không phải là cơ hội để đổi mới phần cứng. Nó còn giúp cho các nhà sản xuất phần mềm và cung cấp dịch vụ IT có một “mùa vàng bội thu” và quan trọng hơn là một chỗ đứng vững chắc hơn trong nền kinh tế.

“Y2K và cuộc khủng hoảng dot-com thực sự là những bước ngoặt cho ngành công nghiệp phần mềm. Sau những biến cố đó, khái niệm “phần mềm của hãng thứ ba” đã trở nên quen thuộc hơn và cũng “dễ bán” hơn”, Vecchio một chuyên gia của hãng nghiên cứu thị trường Gartner phát biểu.

Quản lý danh mục trở thành câu thần chú

Để giải quyết “sự cố Y2K”, các CIO đã phải sắp xếp và rà soát lại toàn bộ danh mục các ứng dụng mà họ đang có, các phần cứng mà họ đang sử dụng và công việc này mở đầu cho nền tảng lĩnh vực quản lý CNTT phát triển.

Kể từ đó, các CIO và lãnh đạo doanh nghiệp buộc phải có một kế hoạch mang tầm chiến lược trong việc đầu tư cho nền tảng CNTT.

"Không thể tin được là chỉ một vấn đề đọc năm theo 2 chữ số cuối lại có thể ảnh hưởng đến cách các nhân viên IT làm việc một cách lớn lao như vậy. Sau sự cố Y2K, tất cả chúng tôi đều phải cân nhắc, kiểm tra một cách rất kỹ càng bất cứ một chương trình nào trước khi đưa nó vào sử dụng”, Michael Israel thừa nhận.

Y2K khẳng định: IT không biên giới

“Y2K là một hiện tượng thú vị. Thông qua đó chúng ta nhận ra rằng ngành công nghiệp IT và thế giới không hề có biên giới như chúng ta vẫn tưởng”, Dale Vecchio, nhà phân tích của Gartner nói.

Còn bạn ? Bước ngoặc hay là 1 sự cố ?